ประสบการณ์ชาวสวน: ยางพาราทางเลือก

การปลูกยางพาราที่จะสร้างความสมดุลให้กับชีวิตชาวสวนควรเป็นระบบการผลิตที่ตั้งอยู่บนระบบคิดที่แตกต่างจากการปลูกยางพาราเชิงเดี่ยวที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน โดยควรจมีรูปแบบการผลิตที่ผสมผสานความหลากหลายระหว่างพืชและสัตว์ในแปลง โดยเฉพาะให้ความสำคัญกับการปลูกพืชร่วม โดยเลือกพืชที่เป็นพืชพื้นบ้านที่เหมาะสมกับระบบนิเวศในพื้นที่ เน้นการปรับปรุงดินโดยชีววิธี และฟื้นฟูสภาพแวดล้อมในท้องถิ่น ทั้งทรัพยากรดิน น้ำ และป่าไม้ โดยเฉพาะการลด ละ เลิก การใช้สารเคมีทางการเกษตรทุกชนิด และมีเป้าหมายการผลิตเพื่อสร้างพลังการพึ่งตนเองของเกษตรกรและชุมชน สร้างความมั่นคงทางอาหารและศักยภาพการพึ่งตนเองในปัจจัยสี่ด้านอื่นๆ เช่น ที่อยู่อาศัย ยารักษาโรค มากกว่าการผลิตเพื่อสร้างรายได้เพียงอย่างเดียว  อย่างไรก็ตาม การที่ชาวสวนยางจะหันกลับมาให้ความสำคัญต่อรูปแบบการผลิตทางเลือกเหล่านี้จำเป็นต้องก้าวผ่านระบบคิดที่ผูกโยงชีวิตไว้กับตัวเงินและความสะดวกสบายทางวัตถุ แล้วหันมาให้คุณค่ากับสิ่งดีงามที่เคยอยู่ในวิถีวัฒนธรรมดังเดิมของชุมชน อันเป็นการดำรงชีวิตที่ไม่เบียดเบียนสิ่งมีชีวิตอื่นๆ และให้ความสำคัญกับความสัมพันธ์และความสุขของผู้คนมากกว่าผลกำไรทางเศรษฐกิจ